Ύλη Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου
Με τον ενδεικτικό προγραμματισμό (διδακτέα ύλη Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου), που ακολουθεί, 1 επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες: να αναγνωρίζουν τους κύριους όρους της πρότασης: το ρήμα, το υποκείμενο και το αντικείμενο του ρήματος, να αναγνωρίζουν τις μετοχικές και απαρεμφατικές φράσεις, να αναγνωρίζουν τους ομοιόπτωτους και ετερόπτωτους προσδιορισμούς, να αναζητούν σε ένα κείμενο δείκτες κάποιων βασικών σχέσεων: του χρόνου, της αιτίας, του τρόπου, του τόπου, να ενισχυθούν, βαθμιαία, στη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οργανώνεται το κείμενο, να προσεγγίζουν τα γλωσσικά φαινόμενα (π.χ. τα γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα), όχι αποκομμένα αλλά σε σχέση με τη λειτουργία τους στα κείμενα, να αναζητούν τις βασικές δομές της αρχαίας γλώσσας, εστιάζοντας σε όσες διαφέρουν από τη σύγχρονη, να δημιουργούν, με τη βοήθεια κατάλληλων ερωτήσεων, το διάγραμμα του κειμένου, να χρησιμοποιούν τα βιβλία αναφοράς (γραμματική, συντακτικό και λεξικό της αρχαίας ελληνικής) κατά την εξάσκησή τους. Τέλος τονίζεται ότι δεν επιμένουμε στην απομνημόνευση γραμματικών τύπων αλλά στην αναγνώρισή τους, με τη χρήση ποικιλίας ασκήσεων (π.χ. κλειστού τύπου, όπως πολλαπλών επιλογών, αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενών κ.ά.).
Ύλη Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου 2020-2021
- Ενότητα 1: Εισαγωγικά στην αρχαία ελληνική γλώσσα. (σελ. 8 - 13)
- Ενότητα 2: Κείμενο - 1. Πώς έγραφαν οι αρχαίοι Έλληνες 2. Φθόγγοι και γράμματα (σελ. 14 - 19)
- Ενότητα 3: Κείμενο – Λεξιλογικός πίνακας - Ετυμολογικά – Γραμματική (σελ. 20 - 27)
- Ενότητα 4: Κείμενο – Λεξιλογικός πίνακας - Ετυμολογικά – Γραμματική (σελ. 28 – 35)
- Ενότητα 5: Κείμενο – Λεξιλογικός πίνακας - Ετυμολογικά – Γραμματική (σελ. 36 - 43)
- Ενότητα 6: Κείμενο – Λεξιλογικός πίνακας - Ετυμολογικά – Γραμματική (σελ. 44 - 51)
- Ενότητα 7: Κείμενο – Λεξιλογικός πίνακας - Ετυμολογικά – Γραμματική (σελ. 52 - 59)
- Ενότητα 8: Λεξιλογικός πίνακας – Ετυμολογικά – Γραμματική (σελ. 63 – 67, ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ: σελ. 60 - 62)
- Ενότητα 9: Κείμενο – Ετυμολογικά – Γραμματική (σελ. 68 - 75)
- Ενότητα 10: Κείμενο – Επαναληπτικές ασκήσεις (σελ. 76 – 81, ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το κείμενο δίνεται από μετάφραση)
- Ενότητα 11: Κείμενο – Λεξιλογικός πίνακας - Ετυμολογικά – Σύνταξη (σελ. 82 - 89)
- Ενότητα 12: Σύνταξη (σελ. 96) (ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ Η ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 12)
- Ενότητα 13: Κείμενο – Λεξιλογικός πίνακας – Σύνταξη – Γραμματική (σελ. 98 – 100, 102 – 105. ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ: Ετυμολογικά, σελ. 101)
- Ενότητα 14 – Ενότητα 18: ΔΕΝ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΙ
Λυσάρια για την Α΄ Γυμνασίου
Αρχαία Α΄ Γυμνασίου Ύλη
1. Στα αρχαία α΄ γυμνασίου η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών φαινομένων είναι κειμενοκεντρική. Οι μαθητές και οι μαθήτριες έρχονται σε επαφή με την αρχαία ελληνική γλώσσα μέσα από τα αρχαία κείμενα και με τρόπο διερευνητικό μαθαίνουν τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της γλώσσας. Κατά τη διδασκαλία ενδείκνυται οι μαθητές και οι μαθήτριες να φέρνουν μαζί τους και τα βιβλία αναφοράς (Γραμματική – Συντακτικό) και να τα χρησιμοποιούν, όταν και όπου χρειάζεται, με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται σκόπιμο ο/η εκπαιδευτικός να ενημερώνει από το προηγούμενο μάθημα τους μαθητές και τις μαθήτριες ότι στο επόμενο μάθημα θα πρέπει να έχουν μαζί τους το βιβλίο είτε της γραμματικής, είτε του συντακτικού, ανάλογα με το φαινόμενο που θα μελετήσουν μέσα στο κείμενο.
2. Σε κάθε ενότητα, θεωρείται σημαντικό η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών, ετυμολογικών και λεξιλογικών φαινομένων να συνδέεται με αναφορές και παραδείγματα στη νέα ελληνική (εφεξής: ν.ε.) γλώσσα. Επίσης, προτείνεται η πορεία από το γνωστό προς στο άγνωστο, από τη συγχρονία στη διαχρονία
3. Τα ερμηνευτικά σχόλια των κειμένων αξιοποιούνται με φειδώ από τον/την εκπαιδευτικό, όπου κρίνεται απολύτως αναγκαίο.
4. Από το κεφάλαιο «Λεξιλογικά» διδάσκεται η 2η και η 3η στήλη του πίνακα, με έμφαση στις λέξεις που χρησιμοποιούνται και στη νέα ελληνική.
5. Από τις ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου συνιστάται να προτιμώνται αυτές που ζητούν αναγνώριση τύπων της αρχαίας ελληνικής (εφεξής: α.ε.) που δεν έχουν επιβιώσει στη ν.ε. (με τη μορφή ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών, αντιστοίχισης) και την παραγωγή τύπων που έχουν επιβιώσει στη ν.ε. (με ασκήσεις μετασχηματισμού λέξεων εντός φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την πτώση). Οι προτεινόμενες ασκήσεις είναι ενδεικτικές. Οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να προτείνουν δικές τους ασκήσεις, στο πνεύμα όμως των οδηγιών του αναλυτικού προγράμματος. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να δώσουν δικές τους ασκήσεις ή/και να αξιοποιήσουν αυτές του σχολικού βιβλίου μέσα στην τάξη κατά την ώρα της διδασκαλίας.
6. Η όποια αλλαγή στη σειρά διδασκαλίας των ενοτήτων ή υποενοτήτων έγινε για να διδαχθούν σε σχετικά κοντινό χρόνο ομοειδή γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα (π.χ. α΄, β΄ κλίση ουσιαστικών – Δευτερόκλιτα επίθετα), ώστε Οι μαθητές και οι μαθήτριες να τα εμπεδώσουν καλύτερα.
7. Τα παράλληλα κείμενα αξιοποιούνται όπου κρίνει ο/η εκπαιδευτικός ότι είναι αναγκαίο για την εμπέδωση της ύλης. Τα προτεινόμενα στις οδηγίες είναι ενδεικτικά.